Geheimschrift maken

Zelf geheimschrift maken

Voordat een bericht wordt geschreven, moet eerst worden bepaald hoe het moet worden gecodeerd. Er zijn verschillende manieren om dit te doen. Er zijn eenvoudige en zeer ingewikkelde manieren om een bericht in geheimschrift om te zetten. De eenvoudigste manier is het achterstevoren te schrijven of het alfabet om te keren. Hieronder hebben we een aantal soorten geheimschrift opgesomd die je zelf kunt uitproberen.

Achterstevoren schrijven

Een manier om een geheime boodschap te schrijven is de woorden achterstevoren te spellen. Bijvoorbeeld, als je wilt schrijven 'jij bent cool', dan zou je boodschap 'looc tneb jij' zijn.

Alfabet omdraaien

Door het alfabet om te draaien kan je makkelijk een geheime boodschap op schrijven. ABC wordt dan dus ZYX. A wordt dus Z, B wordt Y etc.

Een klein voorbeeld:
Met lekker weer eten we een ijsje.

Zou dan worden:
Nvg ovppvi dvvi vgvm dv vvm rqhqv.

Cijfercode

Schrijf het alfabet uit. Kies één andere letter dan A als eerste letter in je code. Nummer vervolgens de rest van het alfabet. Hier is een voorbeeld waar M de eerste letter is:

Schrijf nu een boodschap op. Zoek de letter in het alfabet en schrijf het bijbehorende cijfer eronder. Zo zou de code eruit zien voor het bericht 'Ik ben Jan'.

Als je bang bent dat je geheimschrift ontcijfert is door iemand verander je gewoon de letter die je nummer één is en je kunt de codeer methode weer gewoon gebruiken.

Caesarcijfer

Julia Caesar gebruikte in zijn Romeinse Rijk ook geheimschrift en vertaalde zijn berichten met de zogenoemde Caesar code: het Caesarcijfer.

Bij het gebruik van de Caesar code wordt iedere letter in het bericht vervangen door de letter die een bepaald aantal plaatsen later in het alfabet staat. Iedere letter van het alfabet schuift dus een aantal posities op.

In onderstaande voorbeeld zouden de letters: ABC dus DEF worden.

Het codewiel

Dit geheimschrift is vergelijkbaar met de Caesarcode. Maak twee geheime code wielen en knip deze uit. Hier kan je een template vinden om te printen. Plaats het kleinere wiel bovenop het grotere wiel. Duw een splitpen in het midden om de twee wielen samen te houden. Bepaal welke letter je als 'A'-letter in je code wilt. Draai het kleine binnenste wiel totdat de A op de kleinere cirkel onder de gewenste letter op de grotere cirkel staat.

Geheimschrift ontcijferen

Herinner je nog het relatief eenvoudige Caesar geheimschrift waarbij we de letters van het alfabet twee spaties naar rechts verschoven, zodat huis jwku wordt? Laten we eens kijken naar de manieren waarop we dit woord kunnen kraken of ontcijferen.

Wat je als eerste zal opvallen is dat 'jwku' een extreem klein voorbeeld is, een woord van slechts vijf karakters lang. Om een code te kraken, heb je zoveel mogelijk voorbeelden nodig van gecodeerde woorden, zinnen en zelfs hele paragrafen. Een woord van vijf karakters kan onmogelijk te kraken zijn zonder andere voorbeelden.

Wanneer je een groot aantal woorden en zinnen hebt die met hetzelfde patroon zijn gecodeerd, wordt het mogelijk om andere patronen toe te passen. Bijvoorbeeld, in de Nederlandse taal, komen de letters e, n en a veel voor. Maar in het Frans vooral e, a, i, s en t. Deze manier van analyseren heet een frequentieanalyse.

Een grote hoeveelheid gecodeerde woorden op basis van ons patroon waarbij de letters twee spaties worden verschoven, zodat de letter E de letter G wordt, zou waarschijnlijk meer G's bevatten dan de meeste of alle andere letters. We zouden kunnen proberen onze zin te decoderen door de letter G te veranderen in E. Dan zouden we kunnen kijken hoe E G werd: we zouden ons kunnen realiseren dat G twee letters links van E staat in het Nederlandse alfabet en proberen de andere letters in ons gecodeerd bericht twee spaties naar links te verschuiven.

Het decoderen en ontcijferen van gecodeerde berichten vergt veel denkwerk, evenals vallen en opstaan. Het is een leuke puzzel om op te lossen.

Variaties

1. Als je een manier om je geheimschrift bedacht hebt kan je een bericht naar elkaar versturen. Deel wel de 'ontcijfer' sleutel zodat je bericht ook gelezen kan worden.
2. Hoe moeilijk kan je het geheimschrift maken? Daag de kinderen uit om een onkraakbaar geheimschrift te bedenken. Kunnen de andere kinderen het ontcijferen?
3. Door je eigen geheimschrift te maken kan niemand jouw boodschap lezen. Maar je kan het nog veiliger maken door onzichtbare inkt maken en hiermee te schrijven.

Tips

• Voordat je je zelf gemaakte geheimschrift door iemand kan laten lezen moet je zorgen dat deze persoon ook de code (vertaalsleutel) heeft.
• Daag de kinderen uit om elkaars geheimschrift te kraken. Lukt dit niet? Geef dan de sleutel code en laat ze het oncijferen.
• Vraag de kinderen waarom je geheimschrift zou willen gebruiken? Is dit nodig? Wie zou er nog meer geheimschrift gebruiken? Spionnen?

Benodigdheden

• Pen
• Papier