Kettingreactie maken

Kettingreactie bouwen

Verzamel voorwerpen waarmee een kettingreactie gemaakt kan worden en maak een ruimte vrij waar de kinderen een kettingreactie kunnen bouwen. Dit kan zowel op de grond of op een grote tafel.

Bekijk ter inspiratie een filmpje van een kettingreactie op YouTube. Zoek eventueel een (paar) filmpjes uit om aan de kinderen te laten zien.

Vertel de kinderen dat ze een kettingreactie mogen maken. Wie weet wat een kettingreactie is? Wat denken de kinderen? Stimuleer de kinderen daarover na te denken en hun gedachten te verwoorden.

Praat met de kinderen over wat een kettingreactie is. Leg uit dat het er bij een kettingreactie om gaat dat een eenmaal begonnen beweging steeds doorgaat. Door één voorwerp in beweging te brengen (bijvoorbeeld een dominosteen) wordt de beweging doorgegeven aan andere voorwerpen zonder dat je zelf nog iets hoeft te doen.

Wat is een kettingreactie?

Om een beweging in gang te zetten is energie nodig. Aan het begin van de kettingreactie kan deze energie uit spierkracht van een mens komen door bijvoorbeeld een zetje te geven tegen het eerste voorwerp. Het eerste voorwerp moet een volgend voorwerp weer in beweging zetten door er bijvoorbeeld tegenaan te botsen. Op die manier krijgt dat voorwerp weer energie om verder te bewegen. Je moet er dus voor zorgen dat zoveel mogelijk energie wordt doorgegeven. Dit gebeurt door de botsing zo gunstig mogelijk te laten plaatsvinden. Hoe harder het voorwerp beweegt, hoe meer energie het heeft.

Niet alleen het doorgeven van energie is belangrijk voor een kettingreactie. Je kunt er ook voor zorgen dat het voorwerp dat nog in beweging gebracht moet worden al een beetje energie bij zich heeft. Een autootje met een speld voor op kan bijvoorbeeld tegen een opgeblazen ballon aanrijden en deze stuk prikken. De knappende ballon kan op zijn beurt ook weer iets in beweging zetten.

Aan de slag

Leg uit dat de kinderen zelf een kettingreactie mogen maken. Ze mogen met verschillende materialen een parcours uitzetten, waarbij het de bedoeling is een beweging in gang te zetten en deze zo lang mogelijk (het liefst het hele parcours) te laten duren.

De kinderen kunnen bijvoorbeeld een knikker door een koker laten rollen en die tegen een rijtje blokjes laten komen waardoor deze omvallen. Het laatste blokje kan dan bijvoorbeeld weer een karretje in beweging brengen. Aan de voorkant van het karretje kunnen de kinderen bijvoorbeeld een speld bevestigen waarmee een ballon lek wordt geprikt. Kunnen ze een volgend voorwerp hiermee in beweging zetten?

De kinderen mogen eerst in kleine groepjes een onderdeel van het parcours verzinnen. Hierna mogen de kinderen gezamenlijk het parcours maken en de kettingreactie uitproberen. Zorg ervoor dat de kinderen je uitleg goed kunnen verstaan. Begrijpen ze wat de bedoeling is?

Leuke kettingreactie ideeën

Om je op weg te helpen met het maken van een kettingreactie hebben wij alvast wat leuke ideeën voor je verzameld:

• Dominostenen die omvallen
• Hefboom
• Ijsblokje dat smelt
• Kaars die een touwtje doorbrand
• Ballon die lek gaat door een spelt
• Uitschuifbare arm
• Ballonraket
• Luchtdruk
• Explosie
• Baking soda met azijn
• Een wip
• Zwaaiarm
• Parachute
• Touw met balletje
• Trechter
• Muizenval
• Waterraket
• Pingpong bal
• Ventilator
• Fidget spinner
• Mentos cola

Spelbegeleiding

De kinderen gaan zelfstandig aan het werk in kleine groepjes. Loop bij de groepjes langs om te kijken of alles goed gaat. Stimuleer de kinderen zelf ideeën te bedenken en uit te proberen. Hoe kun je dat autootje in beweging krijgen? Hoeveel blokjes kunnen de kinderen om laten vallen zonder dat de reactie stopt? Hoe ver komt het karretje?

Als alle groepjes hun onderdeel van het parcours hebben bedacht, geëxperimenteerd en voorbereid, is het tijd om de verschillende onderdelen te gaan combineren. Neem eerst de tijd om er samen over te praten. Wat hebben de groepjes bedacht? Wat is een leuke volgorde? Hoe gaan we het parcours uitzetten en wie doet wat?

Dan mogen de kinderen het parcours gaan bouwen. Geef indien nodig aanwijzingen, maar laat de kinderen vóóral elkaar helpen en aanwijzingen geven. Benadruk dat het gaat om goede samenwerking.

Geef de kinderen complimenten voor hun creatieve denk- en doewerk! ‘Dat heb je slim bedacht Paul. Wat denk je dat je er nu gaat gebeuren?’. Als het parcours klaar is mag de kettingreactie in gang worden gezet.

Afsluiting

Bespreek na afloop de activiteit met de kinderen. Wat gebeurde er? Verliep de kettingreactie zoals verwacht? Kunnen de kinderen nog verbeterpunten verzinnen?

Als er tijd over is kunnen de verbeteringen wellicht nog uitgeprobeerd worden. Als de tijd om is worden de gebruikte spullen gezamenlijk opgeruimd. Bespreek met de kinderen wat ze van de activiteit vinden: is het leuk? Is het moeilijk? Is het gelukt? Houd de nabespreking kort, maar zorg wel dat de kinderen kwijt kunnen wat ze kwijt willen.

Ontwikkeling

De kinderen leren over het doorgeven van energie. Zij bedenken zelf manieren om energie door te geven van het ene voorwerp aan het andere voorwerp en experimenteren hiermee. Uiteindelijk bouwen zij gezamenlijk een kettingreactie die zo lang mogelijk moet blijven bewegen. Door te verwoorden wat zij verwachten dat er zal gaan gebeuren en door te benoemen wat er gebeurt bij de verschillende onderdelen van de kettingreactie, wordt de taalontwikkeling van de kinderen gestimuleerd.

Variatie

• Je kunt de kinderen tijdens deze activiteit ook foto’s laten nemen. Zo kan er een fotoverslag worden gemaakt van de experimenten, de uitgeprobeerde oplossingen en de uiteindelijk gemaakte kettingreactie. Vraag de kinderen ook de samenwerking in beeld te brengen.
• Je kunt de kinderen laten ‘strijden’ om de langste of de meest ingewikkelde kettingreactie. Door met bijvoorbeeld een stopwatch de tijd op te nemen kunnen de kinderen zien welk groepje de langste kettingreactie heeft gemaakt. Ook kun je een prijs uitloven voor de meest creatieve of ingewikkelde oplossingen.

Tips

• Je kunt de kinderen ter inspiratie vooraf een filmpje van een kettingreactie laten zien.
• Deze activiteit kan zowel binnen als buiten worden uitgevoerd, op de grond of op een grote tafel. Het is belangrijk dat de kinderen de ruimte hebben om te experimenteren en een parcours te bouwen.

Benodigdheden

• Spullen die je kan gebruiken in de kettingreactie. Bijvoorbeeld: kartonnetjes van wc-rolletjes en keukenpapier, draad, papier, karton, plastic buizen van verschillende dikte, dominostenen, knikkerbaan elementen, knikkers, autootjes, ballonnen, lege dvd- of cd-hoesjes enz.
• Scharen
• Lijm
• Plakband
• Eventueel een computer om ter inspiratie youtube-filmpjes van kettingreacties te bekijken