Zonnewijzer maken
Voordat er klokken en horloges waren, gebruikten de mensen zonnewijzers om het verstrijken van de tijd aan te geven. Een zonnewijzer meet de tijd aan de hand van de stand van de zon en heeft meestal markeringen voor elk uur zonlicht. Zonnewijzers hebben in het midden iets dat een schaduw werpt over deze markeringen om aan te geven hoe laat het is. Er zijn veel manieren om een eenvoudige zonnewijzer zelf te maken, bijvoorbeeld door op verschillende tijdstippen van de dag vanuit hetzelfde centrale punt een lijn te trekken, door stenen te gebruiken of zelfs gewoon een rietje of een stokje te gebruiken.
Hoe werkt een zonnewijzer?
De schaduw van een voorwerp verandert voortdurend van richting doordat de aarde om haar as draait. Als de schaduw naar het noorden wijst, is het precies middag. De zon staat dan precies boven de meridiaan op de hoogste stand van de dag. Van daaruit kunnen de tijdslijnen zo worden gerangschikt dat de schaduw de tijd aangeeft.
In de meeste zonnewijzers is het voorwerp dat de schaduw geeft een poolstijl. Deze poolstijl moet evenwijdig zijn aan de aardas. De stijl wijst dan naar het noorden, in de richting van de pool, onder een hoek ten opzichte van het aardvlak die gelijk is aan de breedtegraad. Bij sommige types zonnewijzers staat de schaduwgever loodrecht op het vlak met de uurlijnen. Het voorwerp dat de schaduw aangeeft wordt dan een gnomon genoemd.
Zelf een zonnewijzer maken
Plaats een papieren bordje, karton of papier op een plaats waar het de hele dag zonlicht krijgt. Plaats in het midden de pen of potlood. Dit kan je doen door een klein beetje kneedgum of klein aan de onderkant te doen. Het is belangrijk dat het niet gemakkelijk omvalt.
Ga naar buiten om exact 12 uur en teken elk uur precies de tijd af door de schaduw van je "wijzer" op het oppervlak te volgen. Doe dit tot de zon ondergaat. Laat de wijzerplaat zitten en sta de volgende dag vroeg op om de uren tot 12 uur te markeren. Nu heb je geen klok meer nodig want je hebt zelf een zonnewijzer gemaakt!
In bovenstaande video laat Boy zien hoe je zelf een zonnewijzer kan maken.
Variaties
- Probeer een dag de tijd af te lezen vanaf de zonnewijzer in plaats van een klok of horloge. Lukt dat?
- Je kan ook stoepkrijt gebruiken om je streepjes op de straat te zetten. Bedenk wel dat als het gaat regenen je je zonnewijzer kwijt bent.
Tips
- Maak de zonnewijzer op een dag waarvan je weet dat de zon lekker gaat schijnen. Het zou jammer zijn als halverwege de zon achter de wolken gaat!
- Zet elk uur een wekker zodat je niet vergeet een streepje te zetten.
Benodigdheden
- Een zonnig plekje
- Papieren bordje of vel papier
- Klok of telefoon
- Pen of potlood
- Kneedgum of klei
